Melanonychia – ciemne przebarwienia paznokci (przyczyny, diagnoza, leczenie)

Melanonychia to termin medyczny określający obecność brązowych lub czarnych przebarwień na paznokciach, najczęściej w formie podłużnych smug. Pojawienie się ciemnej kreski na paznokciu może budzić niepokój – szczególnie gdy zmiana wystąpi nagle lub zaczyna się powiększać. Choć w wielu przypadkach melanonychia jest zjawiskiem łagodnym i nieszkodliwym, w niektórych sytuacjach może sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne, w tym nawet nowotwór złośliwy skóry. Dlatego ważne jest, aby zrozumieć, czym melanonychia jest, jakie są jej potencjalne przyczyny, jak się ją diagnozuje i leczy, a także kiedy należy zgłosić się do dermatologa po fachową ocenę.

Melanonychia to przebarwienie płytki paznokcia spowodowane obecnością barwnika skóry – melaniny – w strukturze paznokcia. Objawia się najczęściej jako ciemna (brązowa lub czarna) linia biegnąca od nasady paznokcia aż po jego wolny brzeg. Taka linia może występować na jednym lub kilku paznokciach jednocześnie, w zależności od przyczyny. Paznokcie zdrowego człowieka są zwykle przezroczyste i pozbawione pigmentu, dlatego pojawienie się ciemnego pasma oznacza, że melanocyty (komórki barwnikowe) w obrębie macierzy paznokcia zaczęły wytwarzać i odkładać melaninę.

W większości przypadków melanonychia przebiega bez bólu i ogranicza się do zmiany koloru paznokcia. Samo ciemne zabarwienie jest objawem, a nie odrębną chorobą – może mieć różne podłoża, od całkowicie niegroźnych po poważne. U osób o ciemniejszej karnacji (skóra typu V i VI w skali Fitzpatricka) występowanie podłużnych brązowo-czarnych pasm na paznokciach jest dość częste i zwykle ma charakter łagodny – szacuje się, że niemal u wszystkich osób pochodzenia afro-karaibskiego do 50. roku życia pojawi się taka pigmentacja paznokci. U osób o jasnej skórze melanonychia zdarza się rzadziej, dlatego nagłe pojawienie się ciemnej smugi na pojedynczym paznokciu u kogoś o jasnej karnacji powinno być traktowane ze szczególną uwagą.

Objawy melanonychii sprowadzają się przede wszystkim do widocznej zmiany koloru paznokcia. Najczęściej jest to pojedyncza, pionowa smuga barwnikowa (tzw. melanonychia podłużna), rzadziej przebarwienie może obejmować poprzeczny pas lub nawet całą płytkę paznokcia. Odcień bywa różny – od jasnobrązowego po czarny – w zależności od ilości i głębokości depozytów melaniny. Warto zwrócić uwagę, czy poza samym przebarwieniem występują dodatkowe zmiany w obrębie paznokcia, takie jak: pogrubienie lub deformacja płytki, zwiększona łamliwość, ból przy ucisku, a także zmiany w otaczającej skórze (zaczerwienienie, obrzęk). Obecność takich towarzyszących objawów (zwłaszcza owrzodzenia, krwawienia czy wyraźnej deformacji) może sugerować poważniejszą przyczynę melanonychii i wymaga dalszej diagnostyki (patrz rozdział o konsultacji z lekarzem).

Przyczyny melanonychii

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn pojawienia się melanonychii. W praktyce każda sytuacja, w której dochodzi do pobudzenia melanocytów w obrębie macierzy paznokcia lub do ich nieprawidłowego namnożenia, może skutkować pojawieniem się ciemnej smugi. Poniżej wymieniono najczęstsze czynniki prowadzące do melanonychii – zarówno łagodne, jak i poważne:

• Czynniki etniczne i genetyczne: Osoby o ciemnej karnacji (pochodzenie afrykańskie, azjatyckie, latynoskie) mają naturalną skłonność do występowania melanonychii. Uważa się, że predyspozycje genetyczne mogą wpływać na aktywność melanocytów – stąd częstsze występowanie podłużnych przebarwień paznokci u tych grup etnicznych. U dzieci również mogą pojawić się takie zmiany, często o podłożu genetycznym, jednak w młodym wieku zazwyczaj są to łagodne znamiona barwnikowe (pieprzyki) w macierzy paznokcia.
• Urazy mechaniczne: Powtarzające się mikrourazy paznokcia mogą stymulować melanocyty do zwiększonej produkcji barwnika. Przykładem może być uderzenie w palec, przytrzaśnięcie go drzwiami czy długotrwały nacisk – np. noszenie bardzo ciasnego obuwia (co szczególnie odbija się na paznokciach palców stóp). Nawet agresywny manicure lub pedicure – zbyt intensywne wycinanie skórek czy frezowanie płytki – może uszkodzić macierz paznokcia i wywołać reakcję pigmentacyjną. Tego typu melanonychia bywa określana jako pourazowa i zwykle dotyczy pojedynczego paznokcia.
• Czynniki hormonalne: Wahania hormonalne w organizmie mogą wpływać na pigmentację paznokci. Przykładowo u niektórych kobiet w ciąży obserwuje się pojawienie się ciemnych przebarwień na paznokciach w związku ze zmianami hormonalnymi. Podobnie w okresie menopauzy spadek poziomu estrogenów może odbić się na kondycji skóry i jej wytworów (w tym paznokci), czasem powodując pojawienie się smug melanonychii. Również zaburzenia endokrynologiczne – np. nadczynność tarczycy, choroby nadnerczy (choroba Addisona, zespół Cushinga) – mogą objawiać się m.in. przebarwieniami paznokci na skutek zmian metabolicznych i hormonalnych w organizmie.
• Leki i substancje chemiczne: Niektóre leki mogą wywoływać ciemne przebarwienia paznokci jako efekt uboczny. Klasycznym przykładem są niektóre środki chemioterapii (cytostatyki stosowane w onkologii) oraz wybrane leki przeciwmalaryczne – np. chlorochina. Również długotrwała terapia antybiotykami z grupy tetracyklin (np. stosowanymi w leczeniu trądziku) bywa kojarzona z pojawieniem się brunatnych pasm na paznokciach. Ponadto, leki stosowane w innych schorzeniach (np. zidowudyna w leczeniu HIV czy minocyklina – antybiotyk) mogą powodować u niektórych pacjentów czernienie paznokci. Warto dodać, że również substancje chemiczne aplikowane zewnętrznie mogą powodować przebarwienia płytki (choć nie są to zmiany melanocytowe, a raczej zabarwienie zewnętrzne paznokcia). Przykładowo henna, barwniki do włosów, nikotyna z papierosów czy niektóre lakiery mogą pozostawiać ciemny osad na paznokciach – takie zmiany są jednak powierzchowne i znikają wraz ze wzrostem paznokcia lub dają się mechanicznie oczyścić.
• Choroby i schorzenia: Ciemne przebarwienia paznokci mogą być objawem różnych chorób dermatologicznych i ogólnoustrojowych. Grzybica paznokci (onychomykoza) bywa przyczyną zmiany koloru płytki – niektóre gatunki grzybów i drożdżaków potrafią indukować tworzenie się linijnych ciemnych pasm w paznokciu. Zwykle jednak infekcje grzybicze wywołują wielobarwne zmiany – paznokieć może przybierać odcień szary, żółtobrązowy, zielonkawy lub czarny (często towarzyszy temu zgrubienie i kruchość paznokcia, co odróżnia grzybicę od czystej melanonychii – patrz niżej różnicowanie). Inne choroby skóry, takie jak łuszczyca czy liszaj płaski, również mogą prowadzić do zaburzeń w obrębie macierzy paznokcia i pojawienia się brunatnych przebarwień. Ciemniejsze smugi na paznokciach bywają też sygnałem niektórych chorób ogólnoustrojowych – na przykład w chorobach autoimmunologicznych (toczeń, twardzina układowa) czy przy ciężkich niedoborach pokarmowych (np. niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego) opisywano przypadki melanonychii. Wreszcie, zakażenie wirusem HIV samo w sobie (jak i związane z nim leczenie) oraz niektóre zespoły uwarunkowane genetycznie (np. zespół Laugiera-Hunzikera czy zespół Peutz-Jeghersa) mogą objawiać się uogólnioną pigmentacją paznokci.
• Zmiany nowotworowe: Najpoważniejszą, choć na szczęście rzadką, przyczyną melanonychii jest czerniak podpaznokciowy – odmiana czerniaka (złośliwego nowotworu skóry) rozwijająca się w obrębie aparatu paznokciowego. W przebiegu czerniaka dochodzi do namnożenia nieprawidłowych melanocytów (melanocytic hyperplasia) w macierzy paznokcia, co skutkuje powstaniem smugi barwnikowej. Taka smuga zwykle ma nieregularny kształt lub zabarwienie i z czasem się poszerza. Czerniak podpaznokciowy najczęściej dotyczy kciuka lub dużego palucha stopy, rzadziej palca wskazującego. W populacji rasy białej stanowi on tylko ok. 1–3% wszystkich czerniaków skóry, jednak bywa częstszy u osób rasy czarnej i azjatyckiej. Niestety, czerniak rozwijający się pod paznokciem bywa późno rozpoznawany (objawy mogą być latami bagatelizowane jako „znamię” czy krwiak), przez co rokowanie jest gorsze niż w przypadku czerniaków zlokalizowanych na skórze odkrytej. Z tego powodu każdy przypadek nowej melanonychii o niejasnej przyczynie należy traktować poważnie – wczesna diagnostyka różnicowa (wykluczenie czerniaka) jest absolutnie kluczowa.

Różnicowanie z innymi schorzeniami paznokci

Ciemna smuga na paznokciu nie zawsze oznacza melanonychię spowodowaną odkładaniem się melaniny. Istnieją inne stany, które mogą dawać podobny obraz – dlatego istotne jest różnicowanie, czyli odróżnienie melanonychii od innych schorzeń paznokci. Oto najważniejsze z nich:

• Krwiak podpaznokciowy (siniak pod paznokciem): Uraz paznokcia (np. przygniecenie lub uderzenie) może spowodować wynaczynienie krwi pod płytką, co widoczne jest jako czarna lub brunatna plama. Taki krwiak bywa mylony z melanonychią, jednak ma kilka cech odróżniających. Przede wszystkim zmienia kolor w czasie (najpierw czerwonawy, potem ciemnieje, a pod koniec blednie) i stopniowo przesuwa się ku końcowi paznokcia w miarę jego wzrostu. Innymi słowy, z upływem tygodni krwiak „wędruje” na zewnątrz i znika, podczas gdy prawdziwa melanonychia (zwłaszcza spowodowana zmianą w macierzy) pozostaje widoczna od nasady. Ponadto krwiak często towarzyszy ostremu bólowi w momencie urazu, zaś sama smuga krwi pod paznokciem może mieć nieregularny kształt (niekoniecznie równą linię). W razie wątpliwości co do charakteru zmiany, lekarz może wykonać dermatoskopię, na której krwiak wykazuje charakterystyczne cechy (np. drobne czerwono-fioletowe plamki krwi, tzw. wybroczyny, i zlewające się pasma krwiste) odróżniające go od układu barwnika w czerniaku.
• Onychomikoza (grzybica paznokci): Za czarne lub brązowe przebarwienia na paznokciach mogą odpowiadać także infekcje grzybicze. Zazwyczaj grzybica powoduje żółtawe lub białe zabarwienie i zgrubienie paznokci, ale niektóre gatunki dermatofitów (np. Trichophyton rubrum) czy drożdżaków (Candida albicans) potrafią wywołać ciemne smugi przypominające melanonychię. Różnica polega na tym, że grzybica z reguły obejmuje większą część paznokcia, powodując jego zmatowienie, rozwarstwianie i deformację, a przebarwienia mają różne odcienie (szare, brązowe, zielonkawe, czarne) zamiast jednolitego koloru. Ciemna linia w przebiegu infekcji grzybiczej bywa też mniej wyraźnie odgraniczona. Do potwierdzenia grzybicy wykonuje się badanie mykologiczne (mikroskopowe i hodowlane próbki paznokcia). Jeśli wynik jest dodatni – przyczyną zmiany nie jest melanonychia, lecz zakażenie, które wymaga leczenia przeciwgrzybiczego (patrz dalej).
• Linijne krwawienia podpaznokciowe (tzw. drzazgi): Czasem na paznokciach widoczne są bardzo cienkie, podłużne czarne kreski, przypominające wbite drzazgi. Są to tzw. krwawienia drzazgowe, powstające na skutek pęknięcia drobnych naczyń krwionośnych pod paznokciem. Mogą wystąpić po niewielkich urazach (np. mocne uderzenie czubka paznokcia), ale bywają też związane z chorobami ogólnymi (np. niektórymi zaburzeniami krzepnięcia krwi lub infekcyjnym zapaleniem wsierdzia). Drzazgi są jednak znacznie mniejsze i węższe niż typowa melanonychia; często występują w większej liczbie i bliżej czubka paznokcia. Co ważne – podobnie jak krwiaki – przemieszczają się ku górze wraz ze wzrostem paznokcia i zanikają samoczynnie po paru miesiącach.
• Zewnętrzne barwniki i przebarwienia: Nie każdy czarny paznokieć wynika z obecności barwnika wytworzonego przez organizm. Czasami paznokieć wydaje się przebarwiony na czarno z powodu czynników zewnętrznych. Intensywne ciemne lakiery do paznokci mogą pozostawiać trwały pigment w płytce (np. granatowy lakier może zafarbować paznokieć na sinoczarny odcień). Henna używana do barwienia skóry również może przyciemnić paznokcie. Nikotyna u palaczy nieraz powoduje żółtobrązowe plamy. Takie przebarwienia dotyczą zwykle wielu paznokci naraz i mają bardziej jednolite zabarwienie powierzchniowe. Kluczowe jest to, że zewnętrzne przebarwienie da się usunąć mechanicznie (np. poprzez oczyszczenie paznokcia pilniczkiem lub acetonewym zmywaczem, jeśli to lakier). W odróżnieniu od melanonychii prawdziwej, tutaj melanocyty nie biorą udziału – paznokieć jest jedynie zabrudzony barwnikiem.

Podsumowując, ciemna smuga na paznokciu zawsze powinna być oceniona indywidualnie w kontekście wywiadu (np. przebytego urazu, infekcji, ekspozycji na chemikalia) oraz badania dermatologicznego. Wielość możliwych przyczyn sprawia, że samodzielnie trudno jest jednoznacznie stwierdzić charakter zmiany – dlatego w razie wątpliwości zaleca się konsultację ze specjalistą.

Diagnostyka melanonychii

Rozpoznanie melanonychii polega na stwierdzeniu obecności barwnikowego przebarwienia paznokcia oraz – co bardzo istotne – ustaleniu jego przyczyny. Ponieważ tłem melanonychii mogą być zarówno błahe czynniki, jak i groźny nowotwór, lekarz (dermatolog lub podolog) przeprowadzi dokładną diagnostykę, aby wykluczyć najpoważniejsze scenariusze. W ramach diagnostyki wykonuje się zwykle następujące czynności:

• Wywiad medyczny: Lekarz zapyta o historię zmian – kiedy zauważono przebarwienie, czy narastało, czy wystąpiły urazy palca. Istotne są także przebyte choroby (np. hormonalne, dermatologiczne), przyjmowane leki oraz nawyki (np. nawykowe obgryzanie paznokci, praca z chemikaliami). Te informacje mogą naprowadzić na potencjalną łagodną przyczynę lub, przeciwnie, ujawnić brak oczywistych czynników sprawczych, co zwiększa podejrzenie np. czerniaka.
• Badanie fizykalne paznokcia: Dermatolog obejrzy dokładnie zmieniony paznokieć oraz otaczającą go skórę. Oceni liczbę paznokci z przebarwieniami (pojedynczy czy wiele), kolor, kształt i wymiary smugi, a także strukturalne cechy paznokcia (czy płytka jest gładka, czy zniekształcona, czy przebarwienie ciągnie się przez całą długość). Już same te obserwacje często pozwalają odróżnić np. pourazowy krwiak od smugi barwnikowej, czy ocenić, na ile podejrzana jest zmiana. Na przykład ciemna smuga obecna tylko na jednym paznokciu (zwłaszcza kciuka lub palucha) i obejmująca całą długość płytki budzi większe podejrzenia niż zmiany wieloogniskowe na wielu paznokciach. Również zajęcie okolic skóry (wału paznokciowego lub skórek) przez ciemny pigment jest sygnałem alarmowym (tzw. objaw Hutchinsona) sugerującym czerniaka.
• Dermatoskopia paznokcia: Dermatoskop to narzędzie – miniaturowy mikroskop z lampką – powszechnie używane przez dermatologów do oceny zmian barwnikowych skóry. Dermatoskopia podpaznokciowa pozwala bezinwazyjnie obejrzeć strukturę barwnikowego pasma w powiększeniu. Doświadczony lekarz potrafi dostrzec pod dermatoskopem cechy charakterystyczne dla czerniaka, takie jak: nieregularne rozmieszczenie barwnika, różnorodna kolorystyka (np. występowanie obok brązu także czarnych lub szarych tonów), obecność granulowanego, punktowego wzoru pigmentu czy towarzyszące uszkodzenia płytki. Jednym z kryteriów ocenianych dermatoskopowo jest również szerokość smugi – pasmo przekraczające 3 mm u nasady lub wyraźnie poszerzające się z czasem uznaje się za podejrzane. Dermatoskopia pomaga także odróżnić łagodne znamię melanocytowe (które może dawać równomierną, regularną linię) od zmiany złośliwej, która częściej bywa asymetryczna i “poszarpana”. Trzeba jednak podkreślić – dermatoskopia jest metodą wstępną, dającą podstawę do decyzji o dalszym postępowaniu.
• Biopsja paznokcia: Jeśli istnieje jakiekolwiek podejrzenie, że zmiana może mieć charakter nowotworowy (lub po prostu nie udaje się jednoznacznie ustalić innej przyczyny melanonychii), standardem postępowania jest wykonanie biopsji. Biopsja polega na pobraniu wycinka – w tym przypadku fragmentu macierzy paznokcia lub całej zmiany barwnikowej – i zbadaniu go pod mikroskopem (badanie histopatologiczne). Jest to inwazyjne badanie wykonywane w znieczuleniu miejscowym palca – czasem wiąże się z częściowym lub całkowitym usunięciem paznokcia, aby dostać się do zmiany w macierzy. Mimo dyskomfortu i ryzyka (po biopsji paznokieć może odrastać zniekształcony), ta metoda daje pewną diagnozę. W praktyce dermatolog zaleci biopsję w większości przypadków pojedynczej melanonychii o niejasnej etiologii – szczególnie jeśli występują opisane wyżej cechy sugerujące czerniaka. Wczesne pobranie i analiza takiej zmiany to najlepszy sposób na wykrycie nowotworu na wczesnym etapie rozwoju.

Uwaga: Diagnostykę melanonychii zawsze warto przeprowadzić, nawet jeżeli podejrzewamy łagodną przyczynę. Lepiej upewnić się co do charakteru zmiany, niż przeoczyć rozwijający się czerniak. W kolejnej sekcji podsumowano sytuacje, w których bezwzględnie należy zgłosić się do lekarza.

Możliwe metody leczenia

Leczenie melanonychii zależy bezpośrednio od jej przyczyny oraz stopnia nasilenia zmiany. Melanonychia sama w sobie jest objawem – dlatego terapię ukierunkowuje się na czynnik sprawczy (o ile został zidentyfikowany) lub na usunięcie podejrzanej zmiany. Poniżej przedstawiono możliwe metody postępowania:

• Obserwacja i monitorowanie: W przypadkach, gdy przebarwienie paznokcia zostało ocenione jako łagodne i nie wykazuje cech złośliwości, często wystarczy regularna obserwacja. Dermatolodzy zalecają wtedy okresowe kontrole co kilka miesięcy, aby sprawdzić, czy smuga nie zmienia kształtu lub barwy. Pomocne bywa także wykonywanie dokumentacji fotograficznej paznokcia – pacjent lub lekarz mogą robić zdjęcia zmiany w regularnych odstępach (np. co miesiąc) i porównywać, czy następuje poszerzenie/ściemnienie pasma. Jeśli zmiana pozostaje stabilna, inwazyjne leczenie nie jest potrzebne. Warto dodać, że sama melanonychia (o ile nie usunie się jej zabiegowo) zazwyczaj nie ustępuje samoistnie – przebarwienie będzie widoczne dopóki działa czynnik je wywołujący, a nawet po ustąpieniu czynnika pigment często pozostaje w już wyrośniętej części płytki. Jednak dopóki mamy pewność, że jest to zmiana łagodna, pozostawienie jej nie stanowi zagrożenia dla zdrowia pacjenta.
• Leczenie przyczynowe: Jeśli udało się ustalić konkretną przyczynę melanonychii, leczenie polega na jej eliminacji lub terapii choroby podstawowej. Przykładowo, gdy przebarwienie jest skutkiem ubocznym zażywania leku, lekarz może rozważyć zmianę preparatu lub odstawienie leku (o ile jest taka możliwość bez szkody dla zdrowia pacjenta). Często po odstawieniu leku nowe fragmenty odrastającej płytki są już prawidłowo wybarwione, a ciemna smuga stopniowo przesuwa się ku końcowi i znika. Podobnie, jeśli przyczyną jest choroba skóry lub zaburzenie hormonalne, konieczne jest podjęcie leczenia tej choroby (np. terapia łuszczycy, wyrównanie hormonów tarczycy). Gdy melanonychia wynika z infekcji, należy włączyć leczenie infekcji – w przypadku grzybicy będzie to terapia przeciwgrzybicza, natomiast przy nadkażeniach bakteryjnych zastosuje się odpowiednie antybiotyki. Wiele z tych zmian ustąpi po wyleczeniu lub opanowaniu czynnika sprawczego (choć jak wspomniano, odbarwianie odrośniętej części paznokcia może zająć wiele miesięcy).
• Zabiegi dermatologiczne: W niektórych sytuacjach, zwłaszcza gdy przebarwienie jest uciążliwe kosmetycznie, dostępne są metody redukcji nadmiaru barwnika w paznokciu. Należą do nich m.in. laseroterapia – użycie specjalnego lasera, który niszczy melaninę w płytce paznokcia, rozjaśniając lub eliminując ciemną smugę – oraz krioterapia, czyli wymrażanie zmiany ciekłym azotem. Tego typu zabiegi stosuje się raczej przy przebarwieniach o charakterze łagodnym (np. przebarwienia pozapalne czy wywołane łagodnym znamieniem barwnikowym), jeśli pacjent chce pozbyć się nieestetycznego wyglądu paznokcia. Trzeba jednak zaznaczyć, że doświadczenia z leczeniem melanonychii laserem czy zimnem są ograniczone, a skuteczność bywa różna. Ważne jest przede wszystkim upewnienie się, że nie jest to zmiana złośliwa – nie wolno “wymrażać” ani laserowo usuwać czerniaka bez uprzedniej diagnozy, ponieważ grozi to rozsianiem nowotworu! Takie zabiegi można rozważać wyłącznie dla zmian o potwierdzonej łagodnej etiologii.
• Interwencja chirurgiczna: Jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie czerniaka lub wyniki biopsji potwierdziły zmiany nowotworowe, konieczne jest leczenie chirurgiczne. Standardem jest wtedy wycięcie całej zmiany z marginesem zdrowych tkanek – zazwyczaj wykonuje się tzw. biopsję wycinającą, która pełni jednocześnie rolę zabiegu leczniczego (usuwa zmianę) i diagnostycznego (wycięty materiał jest dokładnie badany pod mikroskopem). W praktyce oznacza to usunięcie fragmentu macierzy paznokcia zawierającej zmianę, co niestety często wiąże się z usunięciem całego paznokcia (lub jego znaczącej części). W przypadku potwierdzenia czerniaka złośliwego dodatkowo może być konieczne szersze leczenie – czasem amputacja części palca, szczególnie gdy nowotwór jest duży lub nacieka głębiej w łożysko paznokcia. Choć brzmi to drastycznie, takie postępowanie bywa niezbędne do całkowitego wyeliminowania nowotworu i zapobieżenia przerzutom. Warto pamiętać, że czerniak wcześnie wykryty, ograniczony do małej zmiany na paznokciu, może być wyleczony samym zabiegiem chirurgicznym – dlatego tak ważne jest niezwlekanie z diagnostyką w przypadku podejrzanych objawów.

Kiedy skonsultować się z lekarzem?

Wiele osób, zauważając u siebie ciemną kreskę na paznokciu, odczuwa zrozumiały niepokój. Jak rozpoznać, czy zmiana wymaga pilnej konsultacji lekarskiej? Poniżej wymieniono sytuacje, w których zdecydowanie należy udać się do dermatologa na ocenę paznokcia:

• Nagłe pojawienie się ciemnego przebarwienia bez oczywistej przyczyny. Jeśli nie doszło do urazu ani nie stosowaliśmy nowych leków/chemikaliów, a mimo to na paznokciu widoczna jest ciemna smuga, powinna ona zostać sprawdzona przez specjalistę.
• Szybkie zmiany w wyglądzie smugi barwnikowej. Alarmujące jest, gdy ciemna linia poszerza się, ciemnieje lub wydłuża w krótkim czasie. Każda progresja (np. w ciągu kilku tygodni) przemawia za czynnikiem aktywnym, który wymaga diagnozy – zwłaszcza że czerniak zwykle powoduje stopniowe pogrubianie się pasma.
• Dodatkowe objawy ze strony paznokcia lub skóry wokół. Należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, jeżeli oprócz przebarwienia występuje ból palca, owrzodzenie, sączenie lub krwawienie w okolicy wału paznokciowego. Takie symptomy nie są typowe dla zwykłej, łagodnej melanonychii i mogą świadczyć o procesie chorobowym (np. rozwój guza, stan zapalny).
• Ciemna smuga obejmuje tylko jeden paznokieć, szczególnie u osoby o jasnej skórze. Pojedyncze przebarwienie na jednym palcu (zwłaszcza u kogoś, u kogo wcześniej nie występowały żadne smugi na paznokciach) to sytuacja, którą trzeba zbadać. U osób o jasnej karnacji rzadko występuje tzw. melanonychia fizjologiczna, więc pojedyncza zmiana barwnikowa częściej ma konkretną przyczynę medyczną.
• Obecność barwnika na skórze przy paznokciu (objaw Hutchinsona). Jeśli zauważymy, że ciemne zabarwienie przechodzi z płytki paznokcia na otaczającą skórę – np. pojawia się czarna lub brązowa plama na skórce (obrąbku naskórkowym) lub bocznym wale paznokcia – jest to znak ostrzegawczy. Taki objaw Hutchinsona sugeruje, że barwnik wydostaje się poza płytkę, co bywa charakterystyczne dla czerniaka złośliwego. Tego objawu absolutnie nie wolno ignorować.

Pamiętajmy, że wczesna konsultacja z lekarzem może uratować zdrowie, a nawet życie. Nawet jeśli przyczyna okaże się błaha, zyskamy spokój ducha i ewentualne wskazówki, jak postępować. Natomiast w razie wykrycia czerniaka szybkie podjęcie leczenia daje szansę na pełne wyleczenie zmian na paznokciu. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do pochodzenia ciemnych zmian na paznokciach – nie zwlekajmy z wizytą u dermatologa.

Źródła: W opracowaniu artykułu wykorzystano literaturę dermatologiczną i źródła medyczne, m.in. przeglądowe publikacje o melanonychii, dane poradnikowe z serwisów dermatologicznych oraz aktualne zalecenia dotyczące diagnostyki czerniaka podpaznokciowego. Wszystkie informacje mają na celu przybliżenie czytelnikowi problematyki melanonychii w sposób zrozumiały, lecz rzetelny. Jeśli zauważysz u siebie niepokojące zmiany na paznokciach, zawsze skonsultuj się z lekarzem – internetowy artykuł nie zastąpi profesjonalnej diagnozy.